Een van de oudste kerken in onze gemeente is de Zuiderkerk. In het jaar 1914 werd met de bouw een aanvang gemaakt en het jaar erop kon de kerk in gebruik worden genomen. Sinds die tijd heeft de kerk onderdak geboden aan wel drie – vier generaties. Mensen zijn er gedoopt, hebben er hun huwelijk laten bevestigen, kun kinderen weer laten dopen en zijn tot slot vaak ook vanuit de kerk begraven. Een cyclus die nog altijd doorgaat. Wat bleef is het gebouw. Een gebouw dat inmiddels is aangewezen als een van de negen rijksmonumenten in de gemeente Bunschoten.

Nadat bij de doleantie in 1886 de Gereformeerden de Nederlandse Hervormde Kerk hadden moeten verlaten, werd een houten kerk gebouwd op grond die ooit deel uitmaakte van de haven Bunschoten. Kort daarop werd over het houten gebouw een gemetselde kerk gebouwd. Dat is het gebouw tegenover de Zuiderkerk dat nu bekend staat als Kostverloren. Die kerk was door de groei van de bevolking te klein geworden. De noodzaak tot de bouw van een grotere kerk werd langzamerhand steeds duidelijker. In januari 1913 werd definitief tot de bouw van een nieuwe kerk besloten.

Kranten
In het Amersfoortsch Dagblad van 27 februari 1913 stond daarover: ‘De kerkeraad der Ger. Kerk B te Bunschoten, heeft besloten een nieuwe kerk te bouwen op de Riezekater, achter de tegenwoordige kerk. De benoodigde gelden zijn reeds uit vrije giften bijeen.’ Een maand later stond in de Amersfoortsche Courant van 20 maart 1913: ‘De kerkeraad der Gereformeerde kerk te Bunschoten heeft aan architect H. Onvlee, te Baarn, opgedragen den bouw eener nieuwe kerk met 750 zitplaatsen. De toren zal 35 meter worden. Voor dien bouw is door de gemeentenaren geschonken fl 20.700,–.’
De krant van 25 april 1914 vermeldde tot slot: ‘De nieuwe Gereformeerde kerk te Bunschoten wordt morgenmiddag in gebruik genomen.’

De bouw
Het is interessant te lezen wat er werd geschreven en hoe het achteraf is geworden. De Riezekater was een deel van de oostelijke stadsgracht die in de loop van de eeuwen was dichtgegroeid of gegooid. Op het gedeelte dat ooit aan de haven van Bunschoten moet hebben gegrensd, werd voor fl 2.200,– een stuk grond gekocht.
Het genoemde bedrag van fl 20.700,– was niet genoeg voor de bouw van de kerk. De kosten varieerden een beetje met de plannen die men had. De duurste variant met toren kwam op bijna dertigduizend gulden. Dat was te hoog en er werd bezuinigd door de toren te laten vervallen. In plaats daarvan werd gekozen voor een zogenaamde dakruiter. Met een dik jaar was de kerk klaar. Dat betekent dat er flink is doorgewerkt.
Het meest opvallend aan het gebouw is de in een ronde boog geplaatste tekst uit Jeremia 2: 31: ‘O geslacht, aanmerkt toch gijlieden des Heeren woord.’ Of zoals we de grondtekst tegenwoordig zouden vertalen: ‘Let op de woorden van de Heer, Israel.’ Een boodschap die aan waarde en kracht niets heeft verloren.
Van buiten valt het niet echt op, maar van binnen is te zien dat er prachtige glas-in-loodramen in de kerk zitten.

De naam
De kerk kreeg de naam ‘Zuiderkerk’ pas in 1931. In dat jaar werden de Gereformeerde Kerk A en de Gereformeerde Kerk B voor korte tijd samengevoegd. Ter onderscheiding van de kerkgebouwen werd de ene kerk Noorderkerk genoemd en de andere Zuiderkerk. Kort daarop kwam er ook een Westerkerk in Eemdijk.

In de loop van de afgelopen eeuw moest de kerk verschillende keren een restauratie ondergaan. Maar het aanzien van de kerk is nagenoeg niet gewijzigd.