Onlangs was in het nieuws dat de gemeente een projectvisie voor de Binnengracht gaat opstellen. Dat kan mooi zijn, maar nog mooier was het als de werkelijke naam van de gracht wordt gebruikt. De officiële naam is immers Spakenburger Gracht. Dat wil zeggen de gracht naar Spakenburg. Een voor de hand liggende naam want vanaf de stad Bunschoten was dit immers de gracht naar Spakenburg. Zoals de Molenstraat vroeger de naam had van Spakenburgerweg West en aan de oostkant van Spakenburgerweg Oost.

Een mooie naam voor de gracht die oorspronkelijk veel langer en breder dan wat er nu nog van over is. De gracht is heel oud. Voor het ontstaan van de gracht moeten we diep in de geschiedenis duiken. De ‘as’ Veenestraat‑Dorpsstraat- Spakenburger Gracht wordt wel gezien als basis van waaruit de ontginning van het gebied plaatsvond. Al verschillen de meningen daarover, maar dat is een ander verhaal. De Spakenburger Gracht sloot niet aan op de wetering die langs de Veenestraat werd gegraven omdat het hoger gelegen ‘eiland’ Bunschoten er tussen lag. Komend uit het zuiden week de watergang nog voor hij het eiland bereikte, uit naar het westen en volgde waarschijnlijk de bedding van een kreek. Dat moet een verlengstuk zijn geweest van kreken die in het Hooglandse deel van het gebied waren ontstaan.

De watergang volgde de westelijke en oostelijke rand om het eiland en nam ten noorden van het ‘eiland’ weer min of meer kaarsrecht dezelfde richting aan als in het zuiden. De watergang die ten noorden van het eiland Bunschoten naar het noorden liep werd de Spakenburger Gracht. Eigenlijk begon de gracht dus daar waar de stadsgracht ophield en dat was bij het Kaspuitje. Dat was een soort spuispluisje ongeveer ter hoogte van het huidige Stadsspui waar ooit de haven van Bunschoten lag.

Ergens in de twintigste eeuw is de naam Binnengracht (Binnegrâft) in gebruik geraakt. Het waarom is niet te achterhalen. Een veronderstelling kan zijn dat de naam van de gracht is ontstaan nadat in en kort na de Tweede Wereldoorlog twee ringweteringen om de bebouwde kommen van Bunschoten en Spakenburg zijn aangelegd. Weteringen die aansloten op de oude Stadsgracht in het westen en de gracht aan de oostzijde van de oude stad Bunschoten. Dat waren buitengrachten maar het is de vraag of ze ooit zo werden genoemd.

Het schijnt zelfs zo te zijn dat de benaming Binnengracht al in het begin van de jaren 1930 in gebruik was. In die tijd was er nog helemaal geen sprake van de ringweteringen. Kortom, het is onduidelijk waar de verbastering van de naam Spakenburger Gracht in Binnengracht, vandaan komt. Historisch gezien is de laatste naam in ieder geval volstrekt onjuist.

Overigens is er ook onduidelijkheid over de naam zelf. Op kadastrale kaarten die in 1832 zijn gemaakt, is er sprake van Spakenburgse Gracht. Een benaming die verder nergens voorkomt. In de archieven van de waterschappen is het wel steeds de Spakenburger Gracht.