Soms komen bij het Centrum voor Erfgoed & Cultuur vragen binnen, die niet zomaar of soms helemaal te beantwoorden zijn. Zo’n vraag betreft bijvoorbeeld wat de betekenis is van de naam ‘Riezekater’. Een vraag waar het antwoord niet op is te geven. Wat de Riezekater is, is gemakkelijker te beantwoorden. Dat is of was de buitenste rand van de oostelijke stadsweiden. Een laag gelegen strook grond die in het vroegste begin van de stad Bunschoten waarschijnlijk een onderdeel was van de Stadsgracht rond de stad. De Riezekater liep vanaf de plaats waar nu de Zuiderkerk staat, tot aan de Dorpsstraat bij de Veenestraat. Het was slecht land.
Het woord is te splitsen in ‘rieze’ en ‘kater’. Als dat dialect is, kan het gelezen worden als rijzen. Kater is wellicht bedoeld als een beroerde of vervelende situatie. Dat lost niet veel op want van deze combinatie is, zonder een ruime fantasie, niet veel te maken. En met fantaseren of iets proberen uit te leggen, doen we de geschiedenis meestal geen recht.
Andere namen
In de stad Bunschoten komen meer namen voor die soms wel en soms niet zijn te verklaren. Aan de westkant van de stadsweiden lagen oorspronkelijk ook twee stroken grond langs de gracht. Die hadden Het Grafje of Grafien als naam. De oud-Nederlandse woorden graav of grave(n), hadden sloot, of gracht als betekenis. Dat kan er op wijzen dat deze stroken ooit deel uitmaakten van de stadsgracht. Dat ligt voor de hand als de gracht ooit breder was.
Op de plaats waar nu het oostelijke deel van de Schoolstraat loopt, lag een perceel grond met een kromming erin. Dat terrein ging als de Kromme Wouter door het leven. Een perceel tegen de huidige De Kleine Pol aan was de Beulskamp. Een plaats waar terechtstellingen plaatsvonden. Hier kan wellicht een galg hebben gestaan.
Enkele percelen in de westelijke stadsweiden hadden ook een naam: de Houthof, de Hoge hof, de Frankenhof, Botermarkt en Oostindiën. Voor de eerste drie kan gemakkelijk een betekenis worden bedacht. Bij Botermarkt wordt automatisch gedacht aan een markt voor boter. Maar of die er ooit echt is geweest? Het blijven raadsels net zoals de naam Oostindiën. Een naam die is gegeven aan het driehoekige stuk grond tegenover de molen.
Een laatste en gemakkelijker te verklaren naam is ‘de Lage Hof’. Later ook Kostverloren genoemd. Dat is het oostelijke deel van de gedempte Bunschoter haven. Begrijpelijk lag dat laag en was de moeite om daar de kost te verdienen bij voorbaat gaat mislukken.
Waarde van veldnamen
De meeste veldnamen is in de vergetelheid geraakt. Door de uitbreiding van de dorpskernen, de ruilverkavelingen en de vermindering van landbouwactiviteiten verloren steeds meer veldnamen hun functie. Het is niet vreemd dat daardoor, zelfs bij ingewijden, de huidige kennis van veldnamen vaak beperkt blijft tot de namen die op de kadasterkaarten staan. Maar dat aantal is maar een fractie van de veldnamen die ooit in zwang waren. In de kadastrale atlas van Bunschoten zijn tientallen namen vastgelegd.
Gelukkig zijn in de uitbreidingsplannen Broerswetering en Rengerswetering veel van die oude namen als straatnaam gebruikt. Zo blijven ze bewaard en krijgen een waardevolle nieuwe functie. Ze geven iets eigens weer van onze gemeenschap en hebben daarmee meer waarde dan bijvoorbeeld om maar wat te noemen een Chopinstraat.
Alle rechten voorbehouden | CENTRUM VOOR ERFGOED EN CULTUUR